پذیرفته شده برای ارائه شفاهی

کد مقاله : 1018-FARABIETHICS

گروه علم اطلاعات و مدیریت دانش، دانشکده مدیریت دولتی و علوم سازمانی، دانشکدگان مدیریت، دانشگاه تهران

یکی از مسائلی که دانشگاه‌ها به‌لحاظ اخلاقی با آن مواجه‌اند، مسئولیت‌پذیری اخلاقی کنشگرانِ علمی در دانشگاه است. مسئولیت‌پذیری، تعهدی وجودی و درونی است که کنشگران مستقل از اجبار و فشار بیرونی، در انجام وظایف خود به آن پایبند هستند. مقالۀ حاضر درصدد است با تفسیر آراء ماکس وبر در رسالۀ «علم به‌مثابه حرفه» راه‌حلی برای چالش مسئولیت‌پذیری اخلاقی در انجام فعالیت‌های علمی در دانشگاه‌های عصر حاضر بیابد. روش نگارنده در انجام این پژوهش، روش هرمنوتیک و تحلیل کیفی مفهومی است. ابتدا مفهوم «مسئولیت‌پذیری» از منظر اخلاقی مورد بررسی قرار می‌گیرد. سپس با تأکید بر این مفهوم، رسالۀ «علم به‌مثابه حرفه» قرائت می‌شود. بدین ترتیب با فراهم‌شدن یک چارچوب نظری مناسب، مسئولیت‌پذیری اخلاقی کنشگران علمی در دانشگاه مورد بحث قرار می‌گیرد و به نتیجه‌گیری پرداخته می‌شود. بر این اساس، چالش اخلاقی مهمی که کنشگران دانشگاهی در عصر حاضر با آن مواجه‌اند این است که‌ تلقی علم به‌عنوان یک رسالت و وظیفۀ وجودی که باید با شور و شوق و مسئولیت‌پذیری به آن پرداخته شود، کم‌رنگ شده است. به همین دلیل، نیازمند احیاء حس اخلاقی در دانشگاه بر مبنای «مسئولیت‌پذیری» هستیم تا فعالیت دانشگاهی به‌نحوی مسئولانه به انجام برسد. همۀ کسانی که مشغول کنشگری علمی در دانشگاه هستند، باید علم را رسالت و وظیفۀ وجودی خود بدانند و با تعلق خاطر و مسئولیت‌پذیری به آن رو کنند. تنها در این صورت است که دانشگاه به یک سازمان فرهنگی و اخلاقی برای فعالیتِ اصیلِ علمی تبدیل می‌شود.

دانشگاه؛ اخلاق؛ کنشگران علمی؛ مسئولیت‌پذیری؛ ماکس وبر